Το ότι η κατανάλωση ζάχαρης είναι από τις κύριες αιτίες πόνου και απώλειας δοντιών δεν ήταν πάντα γνωστό.
Η μελέτη του Vipeholm που διεξήχθη τη δεκαετία του 1950 στη Σουηδία καθιέρωσε τη σχέση μεταξύ της συχνότητας κατανάλωσης ζάχαρης και της εμφάνισης τερηδόνας. Η συχνή κατανάλωση ζάχαρης μεταξύ των γευμάτων αύξανε τον αριθμό των τερηδονισμένων δοντιών στους ασθενείς. Το συμπέρασμα αυτό έχει επιβεβαιωθεί και από άλλες ερευνητικές μελέτες. Πχ. μια μελέτη έδειξε ότι η καθημερινή κατανάλωση περισσότερων από τρία (3) αναψυκτικά σχετίστηκε με αύξηση 179% του δείκτη τερηδόνας, ενώ η κατανάλωση ζάχαρης μόνο κατά τη διάρκεια των γευμάτων δε δείχνει τέτοια συσχέτιση.
Η τερηδονογόνος ικανότητα ενός τροφίμου ή ποτού εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Τη μορφή της τροφής (υγρό, στερεό, κολλώδες), τη συχνότητα κατανάλωσης και συνδυασμό με άλλες τροφές που καταναλώνονται. Μελέτες έχουν δείξει ότι η τερηδονογόνος ικανότητα των ζαχαρούχων τροφών είναι μεγαλύτερη όταν αυτά καταναλώνονται μεταξύ των γευμάτων, σε σύγκριση με την κατανάλωση κατά τη διάρκεια του γεύματος.
Επίσης τα περισσότερα αναψυκτικά είναι όξινα, με pH που κυμαίνεται από 2.5-2.8. Το ιδανικό ουδέτερο pH της στοματικής κοιλότητας είναι 6.5-7.4 και το όριο για την ανάπτυξη τερηδόνας είναι 5.5. Η έκθεση σε όξινο pH προκαλεί διάβρωση του σμάλτου η οποία αυξάνεται με την αύξηση του χρόνου έκθεσης.
Οι ασθενείς που καταναλώνουν πότο ή τροφή με ζάχαρη σιγά-σιγά διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο από αυτούς που το καταναλώνουν γρήγορα σε λίγο χρόνο.
Παράγοντες που τροποποιούν ή προστατεύουν από τη διάβρωση ή τερηδόνα είναι η συχνότητα κατανάλωσης, η έκθεση στο φθόριο (συχνότητα βουρτσίσματος και προληπτική φθορίωση στο οδοντιατρείο) και η προστατευτική δράση του σάλιου. Σε περίπτωση έλλειψης σάλιου (ξηροστομία) η ανάπτυξη της τερηδόνας είναι ραγδαία.
Οι υγιείς διατροφικές συνήθειες επίσης προστατεύουν τα δόντια και μειώνουν την ανάγκη οδοντιατρικών θεραπειών. Μελέτες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που παραλείπουν το πρωινό έχουν μεγαλύτερη ανάπτυξη τερηδόνας και μεγαλύτερο δείκτη μάζας σώματος (ΒΜΙ). Η παράλειψη του πρωινού οδηγεί σε μη-ισορροπημένο φαγητό αργότερα μέσα στη μέρα και στην κατανάλωση σνακ με υψηλότερη περιεκτικότητα σε ζάχαρη και θερμίδες.
Στην Σουηδία από την εποχή του πειράματος στο Vipeholm έχει καθιερωθεί η κατανάλωση ζαχαρωτών μόνο μία μέρα την εβδομάδα. Σε συνδυασμό με προληπτικά προγράμματα φθορίωσης στο σχολείο και προληπτικής οδοντιατρικής από την παιδική ηλικία έχουν σχεδόν εξαλείψει την ανάγκη σφραγισμάτων σήμερα.
Η τερηδόνα των δοντιών είναι μια συχνή και σοβαρή κατάσταση που μπορεί να επιφέρει πολλαπλές συνέπειες (πόνο, απώλεια δοντιών) και ανάγκες οδοντιατρικών θεραπειών. Ωστόσο δεν εμφανίζεται χωρίς αιτία – προκαλείται από συγκεκριμένα αίτια και προλαμβάνεται.
Η έξυπνη κατανάλωση ζάχαρης γίνεται με 3 απλούς τρόπους:
- Τρώμε ζαχαρωτά μόνο μετά το φαγητό (μία φορά/εβδομάδα) και όχι ανάμεσα στα γεύματα.
- Βούρτσισμα με φθοριούχο οδοντόκρεμα 2 φορές τη μέρα.
- Έλεγχος στον οδοντίατρο 1-2 φορές το χρόνο για έγκαιρη διάγνωση, πριν να έχουμε κάποιο σύμπτωμα. Ο οδοντίατρος σε 5 λεπτά θα ελέγξει όλο το στόμα για τερηδόνα έως καρκίνο του στόματος, τα ούλα και θα προλάβει έγκαιρα κάποιο αρχόμενο πρόβλημα.
Παπανικολάου Γεώργιος
Περιοδοντολόγος – Εμφυτευματολόγος
Ειδικευθείς Πανεπιστήμιο Gothenburg, Σουηδία
Δείτε σχετικά άρθρα:
